Łopian to roślina dwuletnia z rodziny Złożonych. Występuje w strefie umiarkowanej północnej. W Polsce rośnie pospolicie na niżu, przydrożach, w zaroslach i na brzegach lasów. Po dojrzeniu koszyczki kwiatowe łatwo przyczepiają się do ubrań lub do sierści zwierząt, ułatwiając w ten sposób rozsiewanie. Do celów farmaceutycznych zbiera się późną jesienią lub bardzo wczesną wiosna korzenie roślin jednorocznych, które jeszcze nie zakwitły. Po umyciu i oczyszczeniu kroi się je na grubsze fragmenty i suszy w suszarni ogrzanej do 50 stopni. Jako surowiec otrzymuje się korzeń łopianu. W lecznictwie ludowym stosowane są również liście łopianu oraz owoce łopianu.
Łopian pobudza łagodnie działanie niektórych narządów. Zwiększa wytwarzanie soku żołądkowego, a także żółci w wątrobie oraz enzymów proteolitycznych w trzustce i usprawnia ich przepływ do dwunastnicy. Dzięki temu ułatwia trawienie i przyswajanie pokarmów.
Jednocześnie zwiększa przesączanie w kłębkach nerwowych i hamuje resorpcję zwrotna, w wyniku czego wzrasta dobowa ilość wydalanego moczu. Działa również słabo napotnie. Przetwory z łopianu poprawiają przemianę materii i przyspieszają usuwanie z organizmu szkodliwych produktów, a także działają przeciwcukrzycowo.
Podawany zewnętrznie na skórę i błony śluzowe w postaci okładów i kąpieli, łopian silnie hamuje rozwój szkodliwych bakterii oraz grzybów chorobotwórczych i służy w leczeniu łagodnych zaburzeń czynności skóry, zwłaszcza na tle łojotokowym. Ma również właściwości przeciwzapalne.
Odwary i sok ze świeżego korzenia łopianu stosuje się wewnętrznie w mało nasilonych nieżytach przewodu pokarmowego, wątroby i dróg żółciowych oraz dróg moczowych, a także w niektórych zaburzeniach przemiany materii, zwłaszcza w okresie pokwitania. Pomocniczo zalecane są w przewlekłym reumatyzmie stawowym i mięśniowym.
Najczęściej jednak podaje się je doustnie w rozmaitych schorzeniach skóry, zwłaszcza chorobach łojotokowych, wyprysku, swiądzie, trądziku i czyraczności. Zewnętrzne odwary i sok ze świeżego korzenia łopianu stosuje się w postaci przemywań lub okładów, w łojotoku suchym, wypadaniu toksycznym i łojotokowym włosów oraz do kąpieli kosmetycznych.
W lecznictwie ludowym łopian jest uważany za skuteczny w początkowym okresie cukrzycy.